การตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดิน
17/08/2023

การตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดิน
17/08/2023

การตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดิน

การตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดินภายในบริเวณโรงงานเป็นขั้นตอนที่สำคัญในการควบคุมสิ่งแวดล้อมและประสิทธิภาพการทำงานของโรงงาน เพื่อให้มั่นใจว่าการดำเนินกิจการของโรงงานไม่ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมและสามารถดำเนินกิจกรรมโรงงานได้อย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังเป็นการประหยัดทรัพยากรที่มีมูลค่าสูง เนื่องจากการแก้ไขปัญหาความเสียหายในภายหลังนั้นอาจมีความล่าช้าและต้องใช้งบประมาณสูงขึ้น

ดังนั้นการตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดินภายในบริเวณโรงงานจำเป็นต้องทำอย่างถูกวิธีและตามข้อกำหนดที่เกี่ยวข้อง เรามาดูกันว่ามีขั้นตอนและวิธีการบ้างที่ใช้ในการตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดินภายในบริเวณโรงงาน

1. การเก็บตัวอย่างดินและน้ำใต้ดิน ในขั้นตอนแรกคือการเก็บตัวอย่างดินและน้ำใต้ดินจากบริเวณที่ต้องการตรวจสอบ การเก็บตัวอย่างให้ถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นrepresentative และสามารถใช้ในการวิเคราะห์ได้ถูกต้อง ประกอบด้วยการใช้เครื่องมือต่าง ๆ เช่น ลูกถ้วยดิน (Soil Auger) หรือเครื่องเจาะดิน (Soil Core) ในกรณีดินและการใช้เครื่องสำหรับการเจาะน้ำใต้ดิน (Groundwater Sampler) ในกรณีน้ำใต้ดิน
2. การวิเคราะห์คุณภาพดิน การวิเคราะห์คุณภาพดินมีหลายวิธี เช่น วัดค่า pH, ค่าความเค็มของดิน (Salinity), ความเป็นกรด-ด่าง (Acidity-Alkalinity), และปริมาณธาตุอาหารที่อาจต้องการในการเจริญเติบโตของพืช เช่น ไนโตรเจน (Nitrogen), ฟอสฟอรัส (Phosphorus), และโพแทสเซียม (Potassium) อีกทั้งยังตรวจสอบปริมาณสารปนเปื้อนที่อาจมาจากกิจกรรมโรงงาน เช่น โลหะหนัก สารเคมีตกค้าง หรือสารพิษต่าง ๆ
3. การวิเคราะห์คุณภาพน้ำใต้ดิน การวิเคราะห์คุณภาพน้ำใต้ดินมีการตรวจสอบหลายประเภท เช่น สีของน้ำ, ค่า pH, ค่าความเค็ม (Salinity), สารอินทรีย์และอนินทรีย์ที่ย่อยสลาย, สารปนเปื้อนที่อาจมาจากกิจกรรมโรงงาน, และความเข้มข้นของสารต่าง ๆ ในน้ำ เช่น โลหะหนัก สารเคมีตกค้าง
4. การวิเคราะห์และการตรวจสอบปริมาณสารพิษ ในบางกรณีอาจต้องมีการวิเคราะห์และตรวจสอบปริมาณสารพิษต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากกิจกรรมในโรงงาน เช่น สารเคมีอันตราย สารตะกั่ว

หลักเกณฑ์การตรวจสอบคุณภาพดินและน้ำใต้ดินภายในบริเวณโรงงาน

1. รวบรวมข้อมูลพื้นฐานของโรงงาน ได้แก่ ที่ตั้งและประวัติของโรงงาน สภาพแวดล้อมทางกายภาพของพื้นที่ ผังโรงงาน วัตถุดิบ กระบวนการผลิต ปริมาณการใช้สารเคมี ระบบบำบัดน้ำเสีย ระบบท่อรวบรวมสารเคมีและน้ำเสีย การจัดการมลพิษอากาศ การจัดการกากอุตสาหกรรม ข้อมูลความปลอดภัย และอื่นๆ
2. ระบุชนิดของสารปนเปื้อนที่ต้องกำหนดเกณฑ์หรือทำการคำนวณเกณฑ์การปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน จัดทำบัญชีรายชื่อสารปนเปื้อนของโรงงานที่ได้ผ่านกระบวนการคัดกรองในเบื้องต้นแล้วว่าเป็นสารอันตรายที่มีศักยภาพก่อให้เกิดการปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน
3. กำหนดเกณฑ์การปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน จากตารางเกณฑ์การปนเปื้อน หรือในกรณีที่ไม่ปรากฏชื่อสารที่ต้องกำหนดเกณฑ์ในตารางเกณฑ์การปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดินภายในโรงงาน ให้คำนวณเกณฑ์การปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน
4. จัดทำบัญชีรายชื่อสารปนเปื้อนและการจำแนกความเป็นอันตรายของสารปนเปื้อน แสดงปริมาณการกักเก็บ การใช้ ปริมาณคงเหลือและการจัดการสารปนเปื้อน เกณฑ์การปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน และแผนผังแสดงจุดเก็บตัวอย่างและติดตั้งบ่อสังเกตุการณ์ตามแบบในตารางบัญชีรายชื่อสารปนเปื้อนและการจำแนกความเป็นอันตรายของสารปนเปื้อน ยื่นต่อกรมโรงงานอุตสาหกรรมหรือสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดที่โรงงานตั้งอยู่ภายใน 180 วัน นับแต่วันเริ่มประกอบกิจการโรงงาน กรณีได้ประกอบกิจการโรงงานมาก่อนวันที่ประกาศนี้มีผลใช้บังคับ ให้ยื่นเอกสารข้างต้นใน 180 วันนับแต่วันที่ประกาศนี้มีผลใช้บังคับ และให้แจ้งครั้งต่อไปพร้อมกับการขอต่ออายุใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน
5. ติดตั้งบ่อสังเกตการณ์และเก็บตัวอย่างดินและน้ำใต้ดิน เพื่อวิเคราะห์หาค่าความเข้มข้นของสารปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดิน ในการเก็บตัวอย่างดินครั้งแรกสามารถดำเนินการพร้อมกับการติดตั้งบ่อสังเกตการณ์ โดยให้เก็บตัวอย่างดินจากความลึก 2 ระดับ ได้แก่
   • ตัวอย่างดินระดับบน เก็บตัวอย่างดินที่ระดับตั้งแต่ผิวดิน (ไม่นับความหนาของวัสดุปูลาด) ถึงความลึกประมาณ 30 เซนติเมตร
   • ตัวอย่างดินะดับล่าง เก็บตัวอย่างดินที่ระดับความลึกเดียวกับน้ำใต้ดิน การเก็บตัวอย่างดินเพื่อรายงานครั้งถัดไปในกรณีที่ไม่พบการปนเปื้อนสูงกว่าเกณฑ์การปนเปื้อนอาจจำเป็นต้องเพิ่มความถี่จุดเก็บตัวอย่าง และเพิ่มการเก็บตัวอย่างดินจากระดับความลึกอื่น ตามความเกมาะสมแล้วแต่กรณี
6. เปรียบเทียบความเข้มข้นของสารปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดินกับเกณฑ์การปนเปื้อนที่ได้จากการคำนวณ
7. ในกรณีที่ค่าความเข้มข้นของสารปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดินสูงกว่าเกณฑ์การปนเปื้อนในดินและนใต้ดินบริเวณโรงงาน ให้ดำเนินการตามมาตรการคสบคุมการปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดินและมาจรการลดการปนเปื้อนในดินและน้ำใต้ดินที่โรงงานเสนอทันที เพื่อให้ความเข้มข้นของสารปนเปื้อนมีค่าไม่สูงกว่าเกณฑ์การปนเปื้อนดังกล่าว

ที่มา : ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม